Sıfır Atık Nedir?  

Son zamanlarda sıklıkla duyduğumuz Sıfır Atık ile tanışmaya hazır mısın? Sıfır atık kısaca günlük hayatta kullandığımız tüm ürünlerin depolama alanlarına, atık yakma fırınlarına ya da okyanuslara çöp olarak gitmeden yeniden kullanılmasını ve çıkan her atığın başka bir döngünün kaynağı haline gelmesini amaçlar. 

Yani artık çöpe attıklarımızın değerini anlama ve bu atıkları doğru şekilde değerlendirme zamanı geldi çünkü çöp kutusuna atılan ürünlerin %60’ından fazlası halihazırda geri dönüştürülebilir atıklardan oluşuyor. Avusturyalı ekolojist Willi Haas tarafından yapılan çalışma gösteriyor ki dünya genelinde yaklaşık olarak yılda 4 milyar ton atık geri dönüştürülüyor. Bu miktar, 41 milyar tonluk üretim çıktısı ile karşılaştırıldığında oldukça düşük bir sayı. Ancak tabii ki sadece geri dönüşüm ile yetinmiyoruz. Artık Sıfır Atık var. 

“Peki Sıfır Atık bir yaşama nereden başlamalı, zorlanır mıyım, hem yeniden doldur ve kullan ürünlere erişmek kolay mı?” gibi soruların varsa, hadi başlayalım.  

Sıfır Atık Ne Değildir? 

Uzun zamandır gündemimizde olan sıfır atık kavramı, bilgi eksikliğiyle de beraber yanlış anlaşılmaya çok müsait. Plastik kullanmamak için her seferinde yeniden alınan kağıt pipet, plastik pipet kullanımından daha çok zarar veriyor dünyamıza. Ya da plastik tüketimini azaltmak adına evdeki plastik saklama kaplarının çöpe atıp yerine cam kaplar almak bizi daha sürdürülebilir bir hayata geçirmez. Plastiğe savaş açmak yerine var olanı uzun süre kullanmak, yeniden işlevlendirmek ve zamanları dolduğunda doğru şekilde geri dönüştürüldüklerinden emin olmak bizi sıfır atığa en çok yaklaştıracak yöntemdir.

Nereden Başlasak? 

Sıfır atık bir hayat için aşağıdaki 5 önemli adımı uygulamak işini epey kolaylaştıracak. Şimdi çöp olarak attığın her şeye yeniden bakma zamanı.

Reddet (Refuse) 

Bu adımda gerçekten ihtiyaç duymadığın şeyleri almayı reddetmek seni atık oluşturmaktan uzaklaştıracak. Düsturun “İhtiyaç yoksa reddet” olmalı. Markete giderken yanına bez alışveriş torbaları al ve plastik poşet kullanmayı reddet. Kahveni plastik pipetlerle içmeyi, tek kullanımlık peçeteler ve plastik ürünleri reddet. Sen bu ürünlerin alternatiflerine ve sürdürülebilir olanlarına talep oluşturdukça sana sunulanlar da değişmeye başlayacak.

Azalt (Reduce) 

Yine temel hedefin ihtiyacın olan kadarını almak olmalı. İhtiyacın olan kadarını aldığında son kullanma tarihi ya da bozulma kaynaklı oluşturacağın atıkları ortadan kaldırmış olacaksın. İhtiyacın olmayan kıyafetleri almamaya özen göster. Tüm dünyaya baktığımızda hazır giyim

üretiminin yıllık 80 milyon tonun üzerinde olduğunu görüyoruz. Tekstil ürünlerinin yılda yalnızca %15’i geri dönüştürülüyor ve %85’i geri çöplere

yollanıyor. Fakat yapılan tahminler giysi atıklarının %95’inin geri dönüştürülebilir materyallerden olduğunu söylüyor.

Yeniden Doldur & Kullan (Refill & Reuse)

Eskiyen yada bozulan hemen veda etme, eskiyen eşyalarından yeni şeyler üretebilir yada onları farklı amaçlarla kullanabilirsin bozulan eşyalarının yenisini almaktansa ilk seçeneğin hep onları tamir etmek olsun. Yeniden doldur & kullan ürünler yaygınlaşmaya başladı bile. Kozmetik ya da temizlik ürünlerinde yeniden doldurulabilir ürünleri tercih etmeye çalış, böylece atık oluşturmayacak ve sürdürülebilir şekilde tüketmiş olacaksın

Geri Dönüştür (Recycle) 

Bu adıma en baştan geri dönüştürülebilir ürünler alarak başlamak gerekli. Tek kullanımlık ve geri dönüşümü zor olan

ürünlerin işini zorlaştırmaması için en baştan aldığın ürünlerin geri dönüştürülebilir olmasına dikkat et. Örneğin plastik poşetler ve pipetler geri dönüştürülemez. Kullanılmış kâğıdın geri dönüşümü hava kirliliğini %74-94, su kirliliğini %35, su kullanımını %45 azaltır. 1 ton atık kâğıdın kâğıt

hamuruna katılması 8 ağacın kesilmesini önlemektedir.

Kompost (Compost) 

Hepimizin mutfağından her gün bol miktarda organik atık çıkıyor ve bu atıklar toprak için çok değerli. Bu organik atıkları kompost haline getirerek gübreleştirebilir ve toprağın beslenmesini sağlayabilirsin. Oluşturduğun bu gübre toprağı besleyecek ve daha verimli hale getirecektir.

Evde Sıfır Atık Nasıl Uygulanabilir?  

Sıfır atık felsefesini anlamak için çok uzaklara gitmeye gerek yok. Sıfır atık kültürü zaten yaşadığımız toprakların geçmişinde, köklerimizde var. Anneannelerimizin artan yemekleri hızlıca bir çorbaya dönüştürürdü. Çocukların kıyafetleri ‘büyüyünce de giymek’ üzere birkaç beden büyük alınırdı. Sürekli eşya yenilenmez eldeki eşyalar uzun süre kullanılırdı. Eskiyen tişörtler temizlik bezi olarak kullanılır, pazardan alınan yiyecekler açık alınarak torba tüketilmezdi. Evde temizlik için doğal sabunlar kullanılır su kirletilmezdi. Evde yaptığınız ufak değişiklikler doğa için büyük farklar yaratabilir. E-faturaya geçerek, notlarınızı kağıt yerine bilgisayara alarak, havlu kağıt yerine doğal bezler kullanarak kağıt tüketimini büyük miktarda azaltabilirsin. Tek kullanımlık piller yerine doldurulabilir pilleri tercih ederek çevre kirliliğinin önüne büyük ölçüde geçebilirsin. Portakal, limon gibi meyve ve sebze kabuklarını kompost yaparak topraktan aldığını toprağa geri verebilirsin. Kısacası, kısa bir süre öncesine kadar sıfır atık zaten hayatımızdaydı. Bunu tekrardan hayata geçirmek zannedildiği gibi zor ya da masraflı değil. Eğer öyleyse, bilin ki bir yerlerde yanlış yapılıyordu.