Oksijen Kaynaklarımız Küle Dönmesin

Ormanlar; ağaçları, bitki örtüsü ve ormanda yaşam alanı bulunan hayvanları ile ekolojik dengenin devamlılığının sürdürülebilir olması için en önemli yaşam alanları. İnsanlar için temiz havanın kaynağı, hayvanlar ve diğer canlılar için de yaşam alanı olan ormanların gelecekteki ekosistemlerin sağlığı için korunması ise oldukça önemli. 

İklim değişikliği dolayısıyla artan sıcaklıklar ve kuru havanın etkisiyle artık orman yangınları daha büyük alanlar ve daha büyük yıkımlar meydana getirmekte. Peki, orman yangınlarının tek sebebi iklim değişikliği mi?

Orman yangınlarının sebepleri neler?

Araştırmalara göre Türkiye’ deki orman yangınlarının %90’ ından fazlası insan kaynaklı. Dünya genelinde de durum bundan çok farklı değil. 2017-2021 aralığında dünyada çıkan yangınların ortalama %89’ unun insan kaynaklı olduğu biliniyor.

İnsan Kaynaklı orman yangınları nedenleri;

1. Bilinçsiz bir şekilde piknik için ateş yakılması ve tam söndürülmemesi,
2. Tarım alanları için kontrolsüzce anız yakılması ve bunun ormana sıçraması,
3. Söndürülmemiş kibrit ve sigara izmaritleri,
4. Cam şişeler, koyu renk plastik poşetler ve cam kırıklarının ormanda bırakılması,
5. Kundaklama

Üstte de bahsettiğimiz gibi iklim değişikliği, orman yangınlarının oluşması için bir sebep. Her yıl giderek artan hava sıcaklıkları,  toprağın nem kaybetmesine ve kuru havanında etkisiyle ormanda bulunan kuru otları tutuşturarak orman yangınlarına sebep olabilmekte. Tüm bu sebepler ise iklim değişikliği ile doğrudan bağlantılı. İklim değişikliği her ne kadar doğal bir süreç olarak görülse de küresel iklim değişikliğinin temel sebebinin sera gazı emisyonlarında insan faaliyetleri sonucunda gözlenen artış olduğu söyleniyor.

Orman yangınlarının etkileri

Kasıtlı ya da bilinçsiz bir şekilde meydana gelen orman yangınları sonucunda; 

1. Doğal yaşam zarar görür.
2. Ekolojik denge bozulur.
3. Hava kaitesi bozulur ve ilerleyen dönemlerde hava kirliliği artar.
4. Erozyon ve sel gibi taşkınların yaşanma olasılığı artar.
5. Ulaşım, iletişim ve hayatî ihtiyaçlara ulaşım (elektrik, su, doğalgaz) zorlaşır.
6. Turizm, avcılık ve orman sporları gibi etkinlikler orman yangınları dolayısıyla olumsuz etkilenir.
7. İnsan, hayvan, kaynak ve mahsul kaybına yol açar.
8. Varsa ormana yakın su kaynakları kirlenir.
9. Biyolojik çeşitliliğe zarar verir.
10. Orman yangınlarının artarak devam etmesi durumunda artık sağlıklı nefes almak dahî zorlaşır.

Kısacası orman yangını sadece ağaçların yok olması demek değildir. Bunun dışında orman yangınları; sosyal, ekonomik ve ekolojik sorunları da beraberinde getirir. Aynı zamanda ormana yakın yerleşim alanlarının yok olması, orman içinde yaşayan canlıların ve habitatların da yok olması ve ekolojik zincirin zarar görmesi demektir. Orman yangını esnasında havaya salınan karbondioksit, karbon monoksit ve partiküller iklimi etkiler. Buradan da anlaşılacağı üzere orman yangınları iklimi, iklim ise orman yangınlarını tetikler. 

Orman Yangınlarını önlemek için neler yapılabilir?

Orman yangınlarını önlemek için devlet eliyle ve bireysel olarak yapılacak çok fazla madde sıralanabilir. Hayati öneme sahip ormanların yangınlara karşı korunması için bireysel, toplumsal ve devletler bazında yapılması gereken çok şey vardır. Kısaca özetleyecek olursak;

Devlet eliyle,

1. Yüksek yangın riski bulunan ormanlara giriş ve çıkışların yasaklanması,
2. Ormanların içerisinde piknik için ya da başka amaçlar ile ateş yakılmasına izin verilmemesi,
3. Ormanlık alanda bulunan yöre halkına ve özellikle çobanlara yangına karşı eğitimler verilmesi,
4. Gözetleme kuleleri kurulması,
5. Erken ve etkili söndürme çalışmaları için cihaz, ekipman ve eğitimlerin verilmesini sayabiliriz.

Bireysel olarak;

1. Ormanlara sigara izmariti, kibrit gibi söndürülse dahi yanıcı özelliği bulunan cisimleri atmamak,
2. Cam şişe, cam kırıkları ve koyu renk plastik poşetlerin yangın çıkarma ihtimalini göz önünde bulundurarak piknik ve gezi esnasında doğaya cam dahil herhangi bir atık bırakmamak,
3. Bilinçli bireyler yetiştirmek.

Toplumsal olarak;

Araştırmalar gösteriyor ki karbon emisyonları azaltılmazsa gezegenimiz giderek daha fazla ısınacak ve bu şekilde devam ederse yüzyılın sonuna kadar orman yangını riskleri yüzde 50’nin üzerinde artış gösterecek. Bu yüzden orman yangınlarını azaltmak için yukarıda sayılan maddelerden daha fazlasını yapmak,  karbon ayak izimizi azaltmak ve sürdürülebilir bir gelecek inşa etmek zorundayız. Unutmayalım ki, ormanlar sadece ağaçlar değildir. Ormanlar; hayattır, gelecektir.